Streszczenie: Modele komputerowe obiektów technicznych i maszyn są zawsze w pewnym sensie wirtualne. Sposoby przedstawiania takich modeli zależą od informacji posiadanej przy ich budowie. W artykule przedstawiono kognitywne podejście do modelowania obiektów, ich stanów oraz dynamiki opisujące zmiany stanu. Takie podejście może być stosowane np. przy modelowaniu, diagnostyce, podejmowaniu decyzji, identyfikacji (w pewnym sensie) i innych dziedzinach nauki i techniki. Opisywane i analizowane w pracy modele noszą nazwę map kognitywnych. Są one realizowane na różnych poziomach pewności posiadanej informacji (np. mapy kognitywne deterministyczne, rozmyte i inne). Na wybranych przykładach przytoczono pewne wyniki analizy takich modeli o różnych stopniach pełności i pewności informacji lub wiedzy.
Abstract: Computer models of technical objects and machines are always in certain sense virtual. Methods of presentation such models depend on the information possessed during building of them. In the article cognitive approach to objects modeling, their states and dynamics which describes changes of states is presented. Such an approach can be used e.g. for the modeling, diagnostics, making decisions, identification (in certain sense) and other disciplines of science and technology. Models described and analyzed in the work are called cognitive maps. They are realized on different levels of certainty of possessed information (e.g. deterministic cognitive maps, fuzzy cognitive maps and others). On selected examples certain results of the analysis of such models for different degrees of the information (or knowledge) completeness and certainty are quoted.
B I B L I O G R A F I A[1] Andriejczykow A. B., Andriejczykowa O. N., Inteligentne informacyjne systemy. Wyd. Finanse i Statystyka, Moskwa 2004 (w języku rosyjskim).
[2] Borisow W. W., Krugłow W. W., Fiedułow A. C. Rozmyte modele i sieci. Wyd. Telekom, Moskwa 2007 (w j. rosyjskim).
[3] Jastriebow A., Słoń G., Modelowanie słabostrukturalnych systemów logistycznych oparte na rozmytych relacyjnych mapach kognitywnych. Logistyka nr 2/2010, Poznań 2010: (wersja elektroniczna).
[4] Jastriebow A., Słoń G., Obliczenia ziarniste w modelowaniu nieprecyzyjnych obiektów przy użyciu relacyjnych rozmytych map kognitywnych. Pomiary, Automatyka, Kontrola vol. 56 nr 12/2010: s. 1449–1452.
[5] Jastriebow A., Słoń G., Synteza i analiza obliczeniowa modeli inteligentnych opartych na mapach kognitywnych – część I. Synteza. W: Jastriebow A. (red.) Informatyka w dobie XXI wieku. Technologie informatyczne i ich zastosowania. Wyd. Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacyjnej – Państwowego Instytutu Badawczego, Radom 2010: s. 67–76.
[6] Jastriebow A., Słoń G., Synteza i analiza obliczeniowa modeli inteligentnych opartych na mapach kognitywnych – część II. Analiza. W: Jastriebow A. (red.) Informatyka w dobie XXI wieku. Technologie informatyczne i ich zastosowania. Wyd. Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacyjnej – Państwowego Instytutu Badawczego, Radom 2010: s. 77–86.
[7] Jastriebow A., Słoń G., Ziarnistość informacji w dynamicznych modelach rozmytych relacyjnych map kognitywnych. Logistyka nr 6/2010, Poznań 2010: (wersja elektroniczna).
[8] Kosko B. Fuzzy cognitive maps. Int. Journal of Man-Machine Studies, Vol. 24. pp. 65–75, 1986.
[9] Słoń G., Adaptacja relacji w dynamicznych rozmytych relacyjnych mapach kognitywnych. Logistyka nr 6/2010, Poznań 2010: (wersja elektroniczna).
[10] Słoń G., Analiza wybranych algorytmów adaptacji relacji w rozmytych mapach kognitywnych. Pomiary, Automatyka, Kontrola vol. 56 nr 12/2010, s. 1445–1448. 
Pełny tekst