Streszczenie: Względy ekologiczne, ekonomiczne, społeczne, polityczne i zmniejszanie się zasobów paliw nieodnawialnych wymuszają poszukiwanie nowych źródeł energii do zasilania tłokowych silników spalinowych. Jedną z możliwości jest zastosowanie do zasilania silników o zapłonie samoczynnym paliw pochodzenia roślinnego. W artykule przedstawiono wyniki hamownianych badań silnika o zapłonie samoczynnym AD3.152 UR zasilanego olejem napędowym Ekodiesel Ultra D, estrami metylowymi kwasów tłuszczowych oleju rzepakowego FAME i ich mieszaninami z olejem napędowym o zawartości 10%, 20% i 30% estrów. Badania przeprowadzono przy pracy silnika według zewnętrznej charakterystyki prędkościowej. W czasie badań wyznaczano parametry pracy silnika i dokonywano pomiarów emisji podstawowych składników spalin. W każdym unkcie pomiarowym rejestrowano również przebiegi ciśnienia w cylindrze silnika. Uśrednione z kolejnych pięćdziesięciu cykli wykresy indykatorowe, wykorzystano do oceny i analizy pracy silnika. Wyznaczano sprawność indykowaną, efektywną i mechaniczną silnika. Wyniki przeprowadzonych badań i obliczeń przedstawiono tabelarycznie i graficznie. Na zewnętrznych charakterystykach prędkościowych przedstawiono przebiegi zmian mocy efektywnej, momentu efektywnego, godzinowego i jednostkowego zużycia paliwa, obliczonych sprawności oraz zmierzonych emisji wybranych szkodliwych składników spalin, przy zasilaniu badanego silnika w/w paliwami. Analizę otrzymanych wyników przeprowadzono w aspekcie oceny możliwości zastosowania estrów oleju rzepakowego FAME i ich mieszanin z olejem napędowym do zasilania tłokowych silników spalinowych o zapłonie samoczynnym.
Abstract: Environmental, economic, social and political concerns as well as depletion of irrenewable resources make it necessary to seek new energy sources fuelling diesel engines. Biofuels are an option as they can fuel self-ignition engines. The paper shows the results of test bench investigations into self-ignition AD3.152 UR engine fuelled with Ekodiesel Ultra D diesel oil, FAME - rapeseed oil fatty acids methyl esters and their 10%, 20% and 30% blends with diesel oil. The investigations were carried out for the engine operating in the regime of external speed characteristics. In the experiments, selected parameters of the engine operation were determined and the emissions of basic exhaust gases components were measured. Pressure variations in the engine cylinder were recorded at each measurement points. Indicator diagrams, averaged over the successive fifty cycles, were used to evaluate and analyse the engine operation. Indicated, effective and mechanical efficiency of the engine was calculated. The results of the experiment and computations were presented in a tabular and graphic form. Variations of the effective power, effective torque, hour and brake specific fuel consumption, computed efficiencies as well as measured emissions of selected harmful exhaust gases components were presented in the external speed characteristics. The analysis of experimental results was geared to assess the possibility of using rapeseed oil fatty acids methyl esters and their blends with diesel oil fueling self-ignition combustion engines.
B I B L I O G R A F I A[1]. Ambrozik A., Kurczyński D.: Ocena porównawcza charakterystyk obciążeniowych silnika o zapłonie samoczynnym zasilanego olejem napędowym, paliwem roślinnym i ich mieszaniną. MOTROL Motoryzacja i Energetyka Rolnictwa, Tom 8A, Lublin 2006, s. 21÷30.
[2]. Ambrozik A., Kurczyński D., Łagowski P., Jakóbiec J.: Wpływ zasilania silnika AD3.152 różnymi paliwami na parametry i wskaźniki cyklu pracy. Journal of KONES Internal Combustion Engines vol 11, Warszawa 2004, s. 7-16.
[3]. Baczewski, K., Kałdoński, T.: Paliwa do silników o zapłonie samoczynnym, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2004.
[4]. Bednarek E., Włostowska E.: Paliwa samochodowe - potrzeba zharmonizowania wymagań (cz. 1, cz. 2). Paliwa, Oleje i Smary w Eksploatacji, nr 44/1997, s. 20÷22 i nr 45/1997, s. 11÷16.
[5]. Bocheński, C. I.: Biodiesel paliwa rolnicze, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2003.
[6]. Golec K., Stępień Z.: Paliwa i oleje silnikowe. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Kraków 1993.
[7]. Grzyb R., Kotowski W.: Nowe wymagania jakościowe na paliwa silnikowe. Paliwa, Oleje i Smary w Eksploatacji, nr 83/2001, s. 5÷8.
[8]. Informacje Rafinerii Trzebinia.
[9]. Jackowska, I., Krasucki, W., Piekarski, W., Tys, J., Zając, G.: Rzepak z pola do baku, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2004.
[10]. Kulczycki A.: Problemy jakości paliw silnikowych na rynku polskim. Paliwa, Oleje i Smary w Eksploatacji, nr 104/2002, s. 9÷12.
[11]. Merkisz J.: Paliwa do silników tłokowych. Problemy spalania w silnikach spalinowych EKSPERTYZA. Wydawnictwo Polskiego Instytutu Spalania, Warszawa 2000, s. 79÷104.
[12]. PN-EN 590:2005 Paliwa do pojazdów samochodowych. Oleje napędowe. Wymagania i metody badań.
[13]. PN-EN 14214 Paliwa do pojazdów samochodowych. Estry metylowe kwasów tłuszczowych (FAME) do silników o zapłonie samoczynnym (Diesla). Wymagania i metody badań.
[14]. Sprawozdanie z badań 5120402 wyrobu BIODIESELA D-FAME, Zleceniodawca: Rafineria Trzebinia S.A.
[15]. Szlachta Z.: Zasilanie silników wysokoprężnych paliwami rzepakowymi, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2002.
[16]. Świadectwo Jakości Nr BM-101/209a/2005 oleju napędowego Ekodiesel Ultra D.
[17]. Word-wide Fuel Charter, December 2002. 
YADDA/CEON