Streszczenie: Przedmiot prac katastralnych w historycznym ujęciu pozostaje podobny w swojej istocie na przestrzeni wieków. Podstawowe dziedziny prac katastralnych to: pomiary w celu określenia granic nieruchomości (działek bądź parcel gruntowych),wznawianie tych granic, wydzielanie nowych działek, scalenia (komasacje),rozgraniczenia i inne. W praktyce geomatyka - mierniczego katastralnego pomocna okazuje się znajomość historycznych aspektów wykonawstwa katastralnego i umiejętność stosowania tej wiedzy w obecnych za-gadnieniach i procesach gospodarki nieruchomościami. Okres zaborów skutkował różnymi systemami katastralnymi w poszczególnych zaborach. Obecnie na obszarze całego kraju funkcjonuje „Ewidencja gruntów i budynków”, która często odnoszona jest do materiałów źródłowych, dziś historycznych z poprzednich systemów katastralnych. Dlatego zostały te systemy krótko scharakteryzowane.
Istotną kwestią jest aktualność dzisiejszego katastru ze stanem faktycznym. Do aktualizacji i weryfikacji są wykorzystywane produkty fotogrametryczne – ortofotomapy katastralne. Jest to mapa fotograficzna ze zdjęć lotniczych lub satelitarnych skompilowana z nakładką katastru. Stanowi także bardzo przydatny i przekonywujący materiał dowodowy w sprawach sądowych dzięki możliwości nie tylko mierzenia ale i fotointerpretacji.
Abstract: Cadastral surveying is basically similar through ages. Main domains of cadastral works are surveys of plots boarders, renewing old boarders, dividing and consolidation parcels, demarcation and others. It is helpful in practical activities of the geomatition engineer – cadastral surveyor knowledge of historical aspects of cadastral surveys and ability to apply that knowledge to present assignments concerning real estate economy. During era of occupation of Poland by Germany, Austria and Russia, 1815-1918, different cadastral systems existed. Presently, one cadastral system exists in Poland, officially named as “Register of land and buildings”. This register often refers to archival source data coming from previous cadastral systems. Therefore, such systems are shortly described.
It is very important how up to date is present cadastral system and its conformity with real land situation. Photogrammetric products are being applied for updating and verification the cadastral system data. The main such product is a cadastral orthophotomap which is a compilation of photographic map and cadastral data (boarders, buildings, roads, etc.). This is very useful and convincing proof during court matters and administrative procedure because give us opportunity not only to measure but recognise also many contents.
