Streszczenie: W pracy badano mobilność metali ciężkich z beztlenowe ustabilizowanych osadów ściekowych pochodzących z komunalnej oczyszczalni ścieków w Jędrzejowie. Specjację metali ciężkich wykonano według metodyki BCR. Zawartość metali ciężkich w czterech frakcjach oznaczono na spektrofotometrze absorpcji atomowej Perkin-Elmer 3100 FAAS-BG dla cynku, kadmu, ołowiu i niklu. Chrom oraz miedź badano techniką F-AAS. Na podstawie otrzymanych wyników badań stwierdzono, że analizowane osady ściekowe z oczyszczalni ścieków w Jędrzejowie charakteryzuje niska zawartość metali ciężkich. Przeprowadzona analiza sekwencyjna wykazała obecność metali ciężkich we wszystkich frakcjach. Dominującą formą występowania analizowanych metali były połączenia metaloorganiczne oraz glinokrzemiany. Stanowi to odpowiednio frakcję III oraz frakcję IV wg procedury BCR. Zawartość cynku, chromu i ołowiu we frakcjach mobilnych (I oraz II) była niska i dla żadnego z badanych metali nie przekroczyła 9% zawartości ogólnej masy badanego metalu. Wyniki badań dla ustabilizowanych beztlenowe osadów ściekowych potwierdziły tendencję koncentracji metali ciężkich we frakcjach niemobilnych, w połączeniach z glinokrzemianami.
Abstract: The BCR speciation of heavy metals in sewage sludge from municipal sewage treatment plants in Jędrzejów has been done. The method of atomic absorption was used for analysis of heavy metals on Perkin-Elmer 3100 FAAS-BG for the zinc, cadmium, lead and nickel. Chrome and copper were analyzed with the F-AAS method. Basing on the test results, it is possible to conclude that the analyzed sewage sludge from Jędrzejów wastewater treatment plant has a low content of heavy metals. The conducted sequential analysis proved the presence of heavy metals in all mentioned fractions, however, it should be firmly emphasized that organometallic connections as well as aluminosilicate are the predorninant forms of occurrence of analyzed metals, which is the fraction III as well as fraction IV according to EC/BCR. The content of Zn, Cr and Pb in mobile fractions (land II) is very low and it did not exceed 9 % of the total mass of the studied metals for any of the metals. Also the results of investigations of aerobically stabilized sewage confirmed the observed tendency of concentration of heavy metals in immobile fractions, here connected with aluminosilicate. Consequently, it may be stated that the predorninant forms of occurrence of studied heavy metals are immobile.
B I B L I O G R A F I A1. Eurostat, http://ec.europa.eu.eurostat
2. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010, Uchwała Rady Ministrów, z dnia 29.12.2006 r. w sprawie "Krajowego planu gospodarki odpadami 2010". Monitor Polski nr 90, póz. 946.
3. Council Directive of 21 March 1991 concerning urban wastewater treatment, 91/271/ EEC.
4. Rogers H. R. 1996. Sources, behaviour and fate of organic contaminants during sewage treatment and in sewage sludge. The Science of the Total Environment, Vol. 185, 3-26.
5. Wang M. J. 1997. Land application of sewage sludge in China. The Science of the Total Environment, Vol. 197, 149-160.
6. Logan T.J., Harrison B.J. 1995. Physical characteristics of alkaline stabilized sewage sludge (N-Viro soil) and their effects of soil physical properties. J. Environ. Qual., Vol. 24,153-164
7. Werther J., Ogada T. 1999. Sewage sludge combustion. Progress in Energy and Combus-tion Science, Vol. 25, 55-116.
8. De La Guardia M., Morales-Rubio A. 1996. Modern strategies for the rapid determina-tion of metals in sewage sludge. Trends in Analytical Chemistry, Vol. 15, 311-318.
9. &apos
Alvarez E. A., Mochon M.C., Jimenze Sanchez J.C., Rodriguez M.T. 2002. Heavy metal extractable forms in sludge form wastewater treatment plants, Chemosphere, Vol. 47, 765-775. 
YADDA/CEON