Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki badań tribologicznych wykonanych na testerze T-01M pracującym w skojarzeniu trącym kula-tarcza w ruchu ślizgowym. Testy zrealizowano dla tarcz wykonanych ze stali HS6-5-2C oraz kul ze stali 100Cr6. Badania tribologiczne wykonano w warunkach tarcia technicznie suchego i ze smarowaniem cieczą chłodząco-smarującą zawierającą dodatek uszlachetniający – asparginian cynku. Analizę struktury geometrycznej powierzchni tarcz przed oraz po testach tribologicznych wykonano profilometrem optycznym Talysurf CCI Lite. Ponadto przeprowadzono badania eksperymentalne na tokarce konwencjonalnej. Do testów zastosowano noże tokarskie wykonane ze stali SW18, a materiałem obrabianym była stal 40H. Przeprowadzono toczenie na sucho oraz z
biodegradowalną cieczą chłodząco-smarującą. Obserwacje powierzchni noży i materiałów obrabianych wykonano stereoskopowym mikroskopem inspekcyjnym SX80 oraz profilometrem optycznym Talysurf CCI Lite. Badania wykazały, że użyta do badań
biodegradowalna ciecz chłodząco-smarująca spełniła swoje funkcje, a mianowicie wpływa na zmniejszenie oporów ruchu oraz zużycia w czasie prowadzenia testów.
Abstract: This paper discusses results of wear tests performed with a T-01 M tribometer for a ball-on disc configuration in the sliding contact. The tests were carried out for HS6-5-2C steel discs, which were in contact with 100Cr6 steel balls. Tests were carried out in under technically dry friction and friction with lubrication using cutting fluid containing improved additive-zinc aspartate. The surface texture of the discs and the balls was analysed before and after the tribologial tests with a Talysurf CCI Lite optical measurement system. In addtition, in this paper were carried out experiment on conventional lathe. The tests were conducted for turning tool bits made of SW18 high-speed steel and the workpieces were made of 40H/41Cr4. The turning were carried out in under dry and with biodegradable cutting fluid. The tools and workpieces surfaces were analysed using a Talysurf CCI Lite optical profiler and an SX80 stereo zoom microscope. The results indicate that the cutting fluid tested offers all the functions required in turning. Studies have shown that biodegradable cutting fluid under analysis performed all its functions: it provided lubrication, reduced the resistance resulting from friction and reduced wear during test.
