Abstract: The UE and Polish legislation limits of sewage sludge agricultural use and its deposit on landfills. Thermal utilization can be an alternative method to agricultural use of sewage sludge. Thermal treatment of sewage sludge generates final hazardous wastes. Co-combustion of sewage sludge significantly reduces the amount of final wastes. The utilization of sewage sludge as addition to the mass of ceramic sinters is presented. The sewage sludge contains 30 ÷ 85% of organic matter. The organic matter is the source of potential energy and can be used as expanding addition in ceramic mass. The authors concluded that utilization of sewage sludge in production of artificial aggregate is a waste free method.
B I B L I O G R A F I A[1] Dyrektywa Rady 1999/31/EU z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów.
[2] Gąsiorek J.A., Ekologiczne bariery wykorzystania osadów ściekowych, EkoTechnika 2002, 1, 21, 20-23.
[3] Fukas-Płonka Ł., Zielewicz-Madej E., Możliwości współspalania osadów ściekowych w elektrociepłowniach miejskich, pod red. E. Grygorczyk-Petersons, Gospodarka wodno-ściekowa i odpadowa w świetle integracji Polski z Unią Europejską, Inżynieria Środowiska, Zeszyty Naukowe, Nauki Techniczne 142, Białystok 2001, 317-330.
[4] Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010, Monitor Polski Nr 90, poz. 946, 2006.
[5] Rozp. Min. Śród. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji, Dz U Nr 260, poz. 2181, 2005.
[6] Rozp. Min. Gosp., Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów, Dz U Nr 1, poz. 2, 2004.
[7] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów.
[8] Rozp. Min. Gosp. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia termicznego przekształcania odpadów, Dz U Nr 37, poz. 339, 2002 z późniejszymi zmianami.
[9] Kuźnia Ł., Kompleksowe rozwiązanie technologiczne redukcji osadów w oczyszczalniach ścieków, Ekopartner 2008, 3, 15.
[10] Nadziakiewicz J., Kozioł M., Co-combustion of sludge with coal, Applied Energy 2003, 75, 239-248.
[11] Kozioł M., Nadziakiewicz J., Wpływ zmienności właściwości osadów ściekowych na możliwości ich współspalania z węglem, red. J. W. Wandrasz, J. Nadziakiewicz, Paliwa z odpadów, t. III, Gliwice 2001, 213-228.
[12] Buck P., Combustion of sludge in coal power plans, WLB, 2003, 47, 52-54, Fuel and Energy Abstracts, 2004, 199.
[13] Cenni R. i inni, Study on trace metal partitioning in pulverised combustion of bituminous coal and dry sewage sludge, Waste Management 1998, 18, 433-444.
[14] Folgueras M. B. i inni, Pyrolysis of blends of different types of sewage sludge with one bituminous coal, Energy 2005, 30, 1079-1091.
[15] Otero M. i inni, Analysis of the co-combustion of sewage sludge and coal by TG-MS, Biomass and Bioenergy 2002, 22, 319-329.
[16] Wandrasz J. W. i inni, Możliwości współspalania osadów z oczyszczalni ścieków z węglem w kotłach rusztowych, Gospodarka Paliwami i Energią 2000, 8, 10-15.
[17] Folgueras M. B. i inni, Pyrolysis of blends of different types of sewage sludge with one bituminous coal, Energy 2005, 30, 1079-1091.
[18] Pająk T., Wielgosiński G., Współczesne technologie suszenia i spalania osadów ściekowych - kryteria i uwarunkowania wyboru technologii, Materiały II Międzynarod. i XIII Kraj. Konf. Nauk.-Tech. Nowe Spojrzenie na Osady Ściekowe - odnawialne źródła energii, Częstochowa, 3-5 lutego 2003, 491-500.
[19] Rećko K., Wykorzystanie osadów ściekowych do termicznej utylizacji, red. J. W. Wandrasz, K. Pikoń, Paliwa z odpadów, t. IV, Gliwice 2003, 419-422.
[20] Bień J., Matysiak B., Bień J., Unieszkodliwianie i zagospodarowanie osadów ściekowych, Mat. Kraj. Konf. Nauk.-Tech. Nowe technologie w uzdatnianiu wody, oczyszczaniu ścieków i gospodarce osadowej, Częstochowa 1997, 213-221.
[21] Kubica K., Robak J., Formowane paliwa stale z udziałem osadów ze ścieków komunalnych - otrzymywanie i właściwości, red. J. W. Wandrasz, J. Nadziakiewicz, Paliwa z odpadów, t. III, Gliwice 2001, 124-135.
[22] Kozioł M., Nadziakiewicz J., Możliwość współspalania osadów ściekowych z węglem w kotłach rusztowych, Mat. Konf. VI Miedz. Konf. Nauk.-Tech. Termiczna utylizacja odpadów, Nowe procesy termiczne utylizacji odpadów, Świnoujście-Kopenhaga 2000.
[23] Mokrzycki E., Uliasz-Bocheńczyk A., Sarna M., Use of alternative fuels in the Polish cement industry, Applied Energy 2003, 74, 101-111.
[24] Ottoboni A. P. i inni, Efficiency of destruction of waste used in the co-incineration in the rotary kilns, Energy Conwers. 1998, 16, 1899-1909.
[25] Suchy M., Uwarunkowania prawne energetycznego wykorzystania osadów ściekowych w przemyśle cementowym,, Materiały II Międzynarod. i XIII Kraj. Konf. Nauk.-Tech. Nowe Spojrzenie na osady ściekowe - odnawialne źródła energii, Częstochowa 2003, 566-577.
[26] Neville A. M., Właściwości betonu, Wyd. 4, Polski Cement Sp. z o.o., Kraków 830.
[27] Stephan D. i inni, Influence of Cr, Ni and Zn on properties of pure clinker phases, Part I. C3S, Cement and Concrete Research 1999, 29, 545-552.
[28] &apos
Alvarez E. A. i inni, Heavy metal extractable forms in sludge form wastewater treatment plants, Chemosphere 2002, 47, 765-775.
[29] Szpadt R., Sebastian M., Standaryzacja jakości paliw z odpadów, Ochrona Środowiska 2003, 1, 31-38.
[30] Tay J. H., Show K. Y., Resources recovery of sludge as a building and construction material - a future trend in sludge management, Water Science and Technology 1997,11, 259-266.
[31] Balgaranova J. i inni, Utilisation of waste from the coke-chemical production and sewage sludge as additives in the brick-clay, Water, Air and Soil Pollution 2003, 150, 103-110.
[32] Liew A. G. i inni, Reusability of sewage sludge in clay bricks, Journal of Material Cycles Waste Management 2004, 6, 41-47.
[33] Jordan M. M. i inni, Application of sewage sludge in the manufacturing of ceramic tile bodies, Applied Clay Science 2005, 30, 219-224.
[34] Latosińska J., Żygadło M., Osad ściekowy surowcem w zastosowaniu przemysłowym, Ekologia i Technika, Suplement, XIV, 2006, 55-57.
[35] Żygadło M., Latosińska J., Addition of sewage sludge to raw material used in LECA production, Management of Pollution Emission from Landfills and Sludge, Taylos & Francis/Balkema, The Netherlands 2007, 231-238.
[36] Kowalenko W., Mojsiejenko J., Roszak W., Sztuczne kruszywa lekkie, produkcja i zastosowanie, Arkady, Warszawa 1972.
[37] Kałwa M., Kompleksowe wykorzystanie surowców odpadowych z nadkładu kopalni siarki w Machowie do produkcji sztucznych kruszyw lekkich, AGH, Kraków 1973.
[38] Rzechuła J., Hupka J., Bokotko R. Wawrzacz B., Aranowski R., Odpady w zestawie surowcowym do produkcji keramzytu, Materiały XXXV Seminarium Fizykochemiczne Problemy Mineralogii, Politechnika Wrocławska, Wrocław 1998, 141-149.
[39] Latosińska J., Żygadło M., Środowiskowe i ekonomiczne aspekty wykorzystania osadów ściekowych w charakterze surowca, Materiały z VI Międzynarodowego Forum Gospodarki Odpadami - Efektywność Gospodarowania Odpadami, 2005, 121-132.
[40] Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, Dz U Nr 204, poz. 1728, 2002.
[41] Kuczyńska L, Kluczewska A., Charakterystyka osadów ściekowych pod kątem kierunków ich wykorzystania, Charakterystyka i Zagospodarowanie Osadów Ściekowych, Mat. Ogólnopol. Konf. Nauk.-Tech., Gdańsk 2000, 103-112.
[42] Valls S., Yagüe A., Vázquez E., Mariscal C., Physical and mechanical properties of concrete with added dry sludge from a sewage treatment plant, Cement and Concrete Research 2004, 34, 2203-2208.
[43] Latosińska J., Żygadło M., Analiza zagrożeń gazowych w procesie wypalania keramzytu z udziałem osadu ściekowego, red. J. W. Wandrasz, K. Pikoń, Paliwa z odpadów - tom IV - Gliwice 2003, 249-254.
[44] Rankers R. H., Hohberg L, Leaching tests for concrete fly ash - evaluation and mechanism, Waste Material in Construction, Elsevier, Amsterdam, The Netherland 1991, 275-282.
[45] Latosińska J., Żygadło M., Łaboda H., Analiza opłacalności wykorzystania osadów ściekowych w produkcji kruszyw lekkich, GWiTS 2005, 1, 29-32. 
YADDA/CEON