Streszczenie: Zbiorniki wodne ulegają zamuleniu z różną intensywnością. W obrębie ich czasz akumulowany jest materiał alochtoniczny (powstały poza obszarem sedymentacji) jak również autochtoniczny (utworzony w miejscu sedymentacji). W związku z powyższym po pewnym czasie wymagają one odmulenia. Powstaje wówczas problem zagospodarowania osadów wydobytych z dna zbiornika. Możliwość i sposób wykorzystania osadów dennych zależy od ich cech chemicznych, a zwłaszcza od zawartości metali ciężkich. Właściwości chemiczne osadów zależą w dużej mierze od charakteru zlewni zbiornika, stopnia jej zurbanizowania, jak również warunków klimatycznych. W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości metali ciężkich w osadach dennych zbiornika Suchedniów. Akwen ten charakteryzuje się niewielką głębokością średnią, wynoszącą 1,05 m oraz średnim rocznym przepływem w profilu zapory równym 0,63 m3 s-1. Na obszarze zlewni dominują lasy - 45 % powierzchni zlewni, pola orne - 18 %, a udział 768 Łukasz Bąk et al terenów zabudowanych nie przekracza 5 %. W ostatnim okresie (2009-2011), na skutek składowania w pobliżu lokalnych cieków mas ziemnych, powstałych podczas budowy trasy ekspresowej S-7, doszło do jego intensywnego zamulenia, a ilość odłożonego materiału oszacowano na około 7,8 tys. m3. Do badań pobrano 9 próbek osadów, w których oznaczono zawartość następujących metali ciężkich: Pb, Cr, Cd, Cu, Ni, Zn, Fe, Mn. Osad pobrano w stanie quasi-nienaruszonym, do przezroczystych cylindrów, za pomocą próbopobieraka "Eijkelkamp", co umożliwiło wykonanie analiz w warstewkach osadu o wysokości 20 cm. W celu oceny stanu zanieczyszczeń osadów metalami ciężkimi obliczono indeks geoakumulacji, współczynnik oraz stopień ich zanieczyszczenia. Określono także (na podstawie tabel dopuszczalnego, chemicznego zanieczyszczenia gleb) możliwość rolniczego wykorzystania osadów po ich wydobyciu z misy zbiornika.
Abstract: Water reservoirs become silted at various intensity levels. Within the reservoir bowls, both allochtonic (built up outside the sedimentation area) and autochtonic (built up in the sedimentation area) matter is accumulated. As a result, reservoirs need desilting after a while. Then a problem arises how to manage the sludge removed from the reservoir bottom. The chemical properties of the bottom sludge, and particularly the content of heavy metals, decide whether it will be possible to use the sludge, and in what way. The chemical properties of the bottom sludge depend, to a far extent, on the character of the reservoir basin, the level of its urbanisation, and also on the climatic conditions. The paper presents the results of investigations into the content of heavy metals in the bottom sediments in the Suchedniow water reservoir. This water body is characterised by small mean depth of 1.05 m and mean annual flow across the dam profile of 0.63 m3 ??s–1. Forests dominate in the reservoir basin covering 45 % of its area, arable land constitutes 18 %, and the percentage of built-up area does not exceed 5 %. In recent years (2009–2011), the water reservoir has become much silted because of storing large soil masses near the local watercourses during the construction of S7 expressway. The amount of stored soil is estimated at 7.8 thousand m3. For investigations, nine bottom sediments samples were collected, in which the content of the following heavy metals: Pb, Cr, Cd, Cu, Ni, Zn, Fe, and Mn was determined. Quasi-undisturbed sludge was taken into transparent cylinders with Eijkelkamp sampler, which made it possible to conduct analysis in sediment layers 20 cm in height. In order to evaluate the sediment pollution with heavy metals, the geoaccumulation index, the pollution coefficient and level were calculated. On the basis of admissible soil chemical pollution tables, the possibility of the sludge use in agriculture after extracting it from the reservoir bowl was
B I B L I O G R A F I A[1] Gałka B, Wiatkowski M. Ochr Środow i Zasob Natur. 2010
42:225-232.
[2] Kajak Z. Hydrobiologia - limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Warszawa: PWN
2001.
[3] Gomółka E, Szaynok A. Chemia wody i powietrza. Wrocław: Politechnika Wrocławska
1986.
[4] Królikowski A, Garbarczyk K, Gwoździej-Mazur J, Butarewicz A. Osady powstające w obiektach kanalizacji deszczowej. Monografia 35. Lublin: PAN
2005.
[5] Sawicka-Siarkiewicz H. Jakość wód i ścieków opadowych z elementarnych zlewni o różnym zagospodarowaniu. Ochrona jakości i zasobów wód (materiały konferencyjne). Zakopane-Kościelisko: PZITS 2003.
[6] Rossa L, Sikorski M. Ochr Środow. 2006 2:47-52.
[7] Bąk Ł, Górski J, Górska K, Szeląg B. Ochr Środow. 2012 34(2):49-52.
[8] Królikowski A, Garbarczyk K, Gwoździej-Mazur J. Metale ciężkie w osadach z wpustów ulicznych. Monografia 33. Lublin: PAN 2005.
[9] Pasternak K, Gliński J. Acta Hydrobiol. 1972 14(3):225-255.
[10] Bojakowska I, Gliwach T, Sokołowska G, Strzelecki R, Wołkowisz S. Przegl Geol. 2000
49(9):831-836.
[11] Kwapuliński J. Acta Hydrobiol. 1973 15:215-225.
[12] Kwapuliński J, Wierchuła D, Sarosiek J. Acta Hydrobiol. 1990 32:131-137.
[13] Gałka B, Wiatkowski M. Woda, Środowisko, Obszary Wiejskie. 2010 10,4(32):53-63.
[14] Rabajczyk A, Jóźwiak MA, Jóźwiak M, Kozłowski R. Polish J Environ Stud. 2011 20(4):919-924.
[15] Michalec B. Qualitative and Quantitative Assessment of Sediments Pollution with Heavy Metals of Small Water Reservoirs. In: Soil Health and Land Use Management. Hernandez-Soriano MC, editor. Croatia: InTech 2012.
[16] Baran A, Tarnawski M, Kaczmarski M. Chemistry. 2011 8(1-Ch):3-11.
[17] Kostecki M, Domurad A, Kowalski E, Kozłowski J. Arch Environ Protect. 1998 24(2):73-82.
[18] Jancewicz A, Doilido J, Dymitriuk U, Tomczuk U. Gaz, Woda i Technika Sanitarna. 2012 1:28-33.
[19] Ulrich KU, Paul L, Hupfer M. Wasser Boden. 2000 52:27-32. 
DOI 
YADDA/CEON